مغلطه ی مقایسه چندگانه (Multiple Comparisons Fallacy) ، مغلطه به زبان آدمیزاد (161)
به گزارش تایمر سرگرمی، تعریف: مغلطه مقایسه چندگانه به استدلال های استقرایی (Inductive Arguments) مربوط می گردد. در چنین استدلال هایی همواره احتمال این وجود دارد که با وجود صحیح بودن فرضیه ها، نتیجه به دست آمده اشتباه از آب دربیاید. به این مسئله سطح اطمینان (Confidence Level) گفته می گردد. در هر پژوهش یا نظرسنجی ای، سطح اطمینان زیر 100٪ است. اگر سطح اطمینان 95٪ باشد، یعنی از هر 20 پژوهش مشابه نتیجه 1 مورد اشتباه از آب درمی آید. اگر سطح اطمینان 95٪ باشد و شما مقایسه های چندگانه انجام دهید (مثلاً 20تا یا بیشتر)، به احتمال زیاد مقایسه یتان اشتباه از آب درمی آید. وقتی این مقایسه اشتباه به جای یک احتمال آماری، یک یافته مهم تلقی گردد، این مغلطه اتفاق می افتد.
از وبسایت دولت جمهوری اسلامی ایران دیدن نمایید.
معادل انگلیسی: Multiple Comparisons Fallacy
معادل های جایگزین: خود را به آن راه زدن (The Look-Elsewhere Effect)
الگوی منطقی:
از بین N پژوهش، از A نتیجه X به دست آمد و از B نتیجه Y.
صبح روز بعد، تیتر روزنامه ها: پژوهش ها نشان می دهند Y.
مثال 1:
در 100 آزمایش که به طور مستقل از یکدیگر انجام شدند، نرخ تومور مغزی بین کاربران تلفن همراه و کسانی که از تلفن همراه استفاده نمی نمایند مقایسه شد.
در 90 آزمایش نتیجه به دست آمده حاکی از این بود که بین دو گروه تفاوت قابل ملاحظه ای وجود ندارد.
در 5 آزمایش نتیجه به دست آمده حاکی از این بود که احتمال رشد تومور در مغز کاربران تلفن همراه دو برابر بیشتر است.
در 5 آزمایش نتیجه به دست آمده حاکی از این بود که احتمال رشد تومور در مغز کاربران تلفن همراه دو برابر کمتر است.
در جدیدترین بنر تبلیغاتی شرکت FunTel Mobile نوشته شده است: پژوهش ها نشان می دهند: استفاده از تلفن همراه احتمال رشد تومور مغزی را کاهش می دهد!
شرح: پژوهش گران چند آزمایش انجام دادند و در این آزمایش ها چند گروه را با هم مقایسه کردند، برای همین احتمالش زیاد است که چندتا از نتایج به دست آمده خطا از آب دربیایند (البته در حاشیه خطای مطلوب (Within the Acceptable Margin of Error)). این خطاها را یا باید یک آنومالی حساب کرد و نادیده یشان گرفت، یا آزمایش های بیشتری انجام داد تا خطاها برطرف شوند. اگر صرفاً روی این خطاها تمرکز کنیم و نتایج دیگر را نادیده بگیریم، مرتکب این مغلطه شده ایم.
مثال 2:
ما روی پژوهش هایمان روی 100 نفر که قبل از خواب آواز می خواندند، و 100 نفر که قبل از خواب آواز نمی خواندند، آزمایش انجام دادیم. یافته هایمان از این قرار است: بیش از 90٪ کسانی که آواز خواندند طاق باز خوابیدند و حدوداً 10٪ دمرو یا روی پهلو خوابیدند. از بین کسانی که قبل از خواب آواز نخواندند، 50٪ طاق باز خوابیدند و 50٪ دمرو یا روی پهلو خوابیدند. برای همین آواز خواندن قبل از خواب روی دمرو یا طاق باز خوابیدن اثر دارد.
شرح: مورد مهمی که در پژوهش به آن اشاره نشده این است که بین دو گروه بیش از 500 مقایسه انجام شد و این مقایسه از کیفیت خواب تا صبحانه ای که روز بعد خوردند را دربرمی گرفت. بیشتر موارد مقایسه شده بی معنی بودند و برای همین کنار گذاشته شدند، ولی همان طور که قانون آمار و احتمالات پیش بینی می نماید، یک سری مورد عجیب (آنومالی) تشخیص داده شدند و موقعیت خواب هم دراماتیک ترین شان بود، برای همین زیر ذره بین نهاده شد.
استثنا: فقط در صورت به کار بردن شیوه آزمایش/پژوهش صحیح و اعلام دقیق نتایج این مغلطه و مغلطه های مشابه اتفاق نمی افتد.
منابع:
Walsh, J. (1996). True Odds: How Risk Affects Your Everyday Life. Silver Lake Publishing.
ترجمه ای از:
Logically Fallacious
منبع: دیجیکالا مگ