پنج گنج بزرگ ایرانی که به طور اتفاقی کشف شدند - تایمر سرگرمی

طرح های توسعه و ساخت و ساز همیشه یکی از مهمترین عوامل تخریب محوطه های باستانی و تاریخی در کشور بوده است. با این وجود در بعضی از فعالیت های عمرانی با لودر به آثار نفیسی برخورد نموده است.

در چنین شرایطی با اطلاع سریع میراث فرهنگی و پیگیری باستان شناسان آثار ارزشمندی بدست آمده و زینت بخش موزه های ایران شده، هر چند که تخریب های گسترده و پنهانی لودر ها همیشه بیشتر بوده و موارد خاص با پیگیری باستان شناسان و فشار فعالان رخ داده است.

تعداد عملیات های عمرانی که منجر به کشف محوطه های باستانی شده اند بسیار است، اما در ادامه به پنج محوطه و اثر ارزشمند که در عملیات های عمرانی کشف شدند؛ پرداختیم.

یک: جوبجی در رامهرمز

یکی از معروف ترین محوطه های باستانی که با بیل لودر های یک پروژه عمرانی از دل خاک بیرون آمد محوطه جوبجی در نزدیکی رامهرمز خوزستان است.

19 اردیبهشت 1386 حین حفاری برای خط لوله انتقال آب با پیدا شدن تعدادی اشیای باستانی کار متوقف شد. با وجود آسیب های وارده به این محوطه باستانی، پس از حضور باستان شناسان یک آرامگاه شاهی متعلق به دوره عیلام نو (سده 6 پیش از میلاد) در این محوطه کشف شد که نشان از اهمیت بالای منطقه رامهرمز در تاریخ عیلام بود.

در آرامگاه شاهی جوبجی 2 تابوت مفرغی وان شکل بود که در آن ها 2 شاهزاده خانم حدودا 17 و 35 ساله همراه با 488 شی ارزشمند دفن شده بودند. این اشیا حالا در موزه ملی ایران نگهداری می شوند.

شاخص ترین اثر گنجینه جوبجی دستبندی زرین با کتیبه ای از دوره عیلام نو است که با عقیق نسبتا بزرگی تزیین شده. این دستبند از سه قطعه متصل به هم تشکیل شده و ترکیبی از طلا و سنگ عقیق است. با وجود این کشف مهم، اما محوطه جوبجی از گزند تخریب پروژه های عمرانی در امان نماند.

دو: ارجان در بهبهان

تابستان سال 1361 عملیات عمرانی ساخت سد شهدای مارون در شمال شهر بهبهان استان خوزستان با برخورد به یک آرامگاه سنگی متوقف شد.

باستان شناسان در ارجان بهبهان تابوت یو شکل برنزی را کشف کردند که آثار بی نظیری درون و بیرون آن قرار داشت. در داخل تابوت کیدین هوتران یکم از بزرگان عیلامی دفن شده بود و در دست چپ او که روی سینه اش قرار داشت یک حلقه قدرت طلایی کشف شد، حلقه ای که حالا یکی از شاخص ترین آثار موزه ای ایران است و در موزه ملی نگهداری می شود.

علاوه بر حلقه قدرت ارجان اشیای دیگری مانند چراغ برنزی، ساغر برنزی، ده ظرف استوانه ای شکل برنزی، نود و هشت دگمه طلایی و سینی برنزی که تصاویری روی آن تعیین بود نیز از این منطقه کشف شد.

سینی برنزی که اکنون به جام ارجان معروف است نماد کاروان المپیک ایران در توکیو 2020 بود و در پی همین عملیات عمرانی کشف شد. منطقه باستانی ارجان نیز با وجود این کشف مهم و اهمیت بالای تاریخی اش در ادامه از تخریب ها و تعرض ها در امان نماند.

سه: قیطریه در تهران

ردپای آثار تاریخی در قیطریه تهران از دیرباز قابل مشاهده بوده، اما 53 سال پیش با یک اتفاق، برگ تازه ای از تاریخ تهران رو شد.

کندن پی و ساخت و ساز پای برکه آب قیطریه مشرف به باغ صارم الدوله (پارک قیطریه کنونی) به کشف یک گورستان و تعداد زیادی آثار باستانی منجر شد. با شروع کاوش های باستان شناسی در این محوطه حدود 350 گور شناسایی شد.

پیشینه این محوطه به 1200 تا 1000 سال پیش از میلاد برمی شود. در گورستان باستانی قیطریه بیشتر آثار سفالی به همراه دکمه های لباس، سنجاق، سربند، زیورآلات، ابزار جنگی و … از جنس مفرغ بدست آمد.

بیشتر ظرف های سفالی قیطریه چرخ ساز و با پخت خوب بوده اند. در مجموع در حدود 5 هزار متر مربع کاوش های باستانی در تپه قیطریه بیش از 2 هزار ظرف سفالی و ابزارآلات مختلف کشف شد. از بقایای گور ها و محل های کاوش قیطریه اثری بر جای نمانده، اما آثار آن در موزه ملی ایران نگهداری می شود.

چهار: وستمین کیاسر

سال 88 در نزدیکی روستای وستمین مازندران وقتی که کارگران شرکت گاز مشغول حفاری و جانمایی لوله های گاز برای یک پروژه گازرسانی بودند، تیغه های لودر حین کار با گوردخمه ای برخورد کرد که در آن جسد یک سرباز اشکانی با تمام تجهیزات نظامی دفن شده بود.

وقتی باستان شناسان راهی این محوطه شدند در کاوش های خود کشف کردند که این محل با وجود تخریب های زیاد به علت عبور لودر ها و سال ها کشاورزی، یک محوطه ارزشمند تاریخی شامل گورستان وسیع اشکانی با بیش از 250 گوردخمه است.

پنج: دهنو در یاسوج

اواخر دهه هشتاد وقتی یک کارگر لودر در حال خاکبرداری برای ساخت ساختمان جدیدی در محوطه بیمارستان امام سجاد شهر یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد بود ناگهان با تکه های از یک اسکلت انسانی روبرو شد و نگهبانان بیمارستان را در جریان گذاشت.

لودر ها این بار نیز به یک گورستان باستانی برخورد نموده بودند که در پی آنالیز های باستان شناسی احتمال داده شد که پیشینه تاریخی این گورستان به هزاره سوم قبل از میلاد و اواخر عصر مفرغ می رسد.

اگر چه گزارش شده در حدود 40 گور این محوطه از بین رفته است، اما باستان شناسان در فصل اول کار خود حدود 20 گور این محوطه باستانی در شهر یاسوج را کاوش کردند. قرار است پس از اتمام کاوش ها بخشی از این محوطه به عنوان سایت موزه برای بازدید گردشگران و علاقمندان آماده شود.

منبع:پنشتا