مادر موزه های ایران - تایمر سرگرمی

مادر موزه های ایران

نویسنده: نگین نصیری

ماجراهای اولین موزه ایران، موزه ایران باستان

خیابان سی تیر، یکی از خیابان های تاریخی تهران است. اولین موزه ایران در همین خیابان ساخته شده که همچنان پرو پیمان ترین موزه ایران از نظر اشیای تاریخی است. هر از چند گاهی هم نمایشگاه های خاصی در موزه برگزار می گردد مثل نمایش منشور کورش که حتما به این بهانه سری به این موزه زده باشید.

اولین موزه خصوصی ایران

اولین پیشنهاد برای داشتن یک موزه در ایران را مرتضی قلی راهنمایی یا صنیع الدوله بیان کرد که تا زمان زنده بودنش به نتیجه ای نرسید. بعد از آن سال 1294 اولین موزه خصوصی ایران به نام موزه همایونی به دستور ناصر الدین شاه قاجار در کاخ گلستان افتتاح شد تا هدایای خارجی شاهان قاجار و جواهرات سلطنتی در آنجا نگهداری شوند و این اولین نتیجه اولین فکرها برای داشتن موزه بود.

ماجرای تولد موزه ایران باستان

بعد از موزه همایونی، این فکر آمد که موزه عمومی هم داشته باشیم. موزه ایران باستان یا همان موزه ملی ایران را یک جورهایی می توان اولین موزه ایران دانست. یک سال بعد از موزه همایونی، سال 1295 موزه ملی به همت مرتضی قلی خان ممتازالملک با 270 شیء در یکی از اتاق های مدرسه دارالفنون بر پا شد که بعد از مدتی هم اشیای تاریخی به تالار آیینه منتقل شدند.

در همان سال ها باستان شناسان اروپایی به خصوص یک گروه فرانسوی به سرپرستی ژاک دمرگان در شوش مشغول حفاری بودند. سال 1306 هم که امتیاز انحصاری کاوش فرانسویان در ایران لغو شد، کاوش ها بیشتر شد و اشیای تاریخی بیشتری کشف شد. با کشف اشیای تاریخی این احتیاج حس شد که مکان مشخصی برای موزه ساخته گردد.

آندره گدار، معمار معروف فرانسوی که بسیاری از بناهای معروف ایران را ساخته در استخدام دولت وقت ایران بود. به او مأموریت داده شد تا نقشه نخستین موزه علمی ایران را طراحی کند. یکی از ویژگی های مهم کارهای گدار این بود که به معماری ایرانی بسیار توجه می کرد بنابراین ساختمان موزه ایران باستان را به سبک معماری ایرانی با سردری شبیه به ایوان بلند طاق کسری، متعلق به دوره ساسانی و با آجرهای قرمز رنگ طراحی کرد و حاج عباس قلی معمارباشی سال 1314 ساخت آن را شروع کرد .موزه سال 1316 رسماً افتتاح شد.

حالا با داشتن تعداد زیادی موزه، موزه ایران باستان به جز لقب اولین موزه ایران، لقب غنی ترین موزه ایران را هم دارد. این موزه 300 هزار شیء دارد که قدیمی ترین آنها مربوط به یک میلیون تا 250 هزار سال پیش است. موزه یک بخش اسلامی هم دارد که از سال 1375 در همان مجموعه ولی در ساختمانی مجزا فعالیت می نماید.

شکوه هخامنشی

موزه ایران باستان شامل چند مجموعه فرق دارد. مجموعه پیش از تاریخ ، تاریخ و لرستان، دوران اسلامی و مهر و سکه، علاوه بر اینها بخش بازسازی آثار، پژوهش و کتابخانه تخصصی هم است. یکی از اشیای تاریخی که در موزه می بینید نقش برجسته سنگی بزرگی متعلق به دوران هخامنشی است. هنر هخامنشی را به عنوان هنر کلاسیک ایران می شناسند که در آن دستمایه هایی از تفکر زرتشت هم دخیل بوده است. در نقش برجسته های هخامنشی ، هدف حجار نشان دادن شکوه و عظمت بوده ولی در دو جا به روایت داستانی پرداخته است. یکی در بیستون و یکی هم نقش برجسته ای که می توانید در موزه می بینید. نام این نقش برجسته منتظم مادی است و داستان فردی را روایت می نماید که به او ظلم شده و برای شکوه نزد داریوش آمده است. در هنر هخامنشی نمادهای خاصی وجود دارد که با دانستن آنها می توانید چیزهای بیشتری از موضوع نقش برجسته ها متوجه شوید. مثلا گل لوتوس یا همان نیلوفر آبی که در هنر هخامنشی زیاد دیده می گردد، نماد نیروهای حیات بخش، باروری و مظهر کمال است.

چند نکته جالب هم در خصوص نقش برجسته های هخامنشی بدانید. قدیمی ترین نقش در این دوره انسان چهار بال در پاسارگاد است. بلندترین نقش برجسته در این دوره به نام سلام نوروزی 93 متر است که در تخت جمشید واقع شده است. اگر سری هم به آنجا زدید، بدانید که سالم ترین نقش برجسته ها را می توانید بر دیواره شرقی پلکان آپادانا ببینید.

منبع: نشریه دانستنیها شماره 38

منبع: راسخون